Paramater ASO

ASO to skrót od badania o nazwie odczyn antystreptolizynowy. Jest to badanie zlecane przede wszystkim w celu stwierdzenia, czy dana osoba przebyła w niedawnym czasie zakażenie wywołane przez paciorkowce grupy A (np. Streptococcus pyogenes). W większości przypadków zakażenia paciorkowcem (np. w postaci anginy, róży, szkarlatyny itd.) są rozpoznawane na podstawie objawów klinicznych i leczone antybiotykami. Zdarzają się jednak przypadki, gdy zakażenie paciorkowcem nie powoduje żadnych objawów i może się samoograniczać bez leczenia. Niezależnie od tego, czy zakażenie paciorkowcem przebiegało w postaci objawowej, czy też nie, prowadzić może do rozwoju groźnych powikłań, jak np. gorączka reumatyczna lub ostre popaciorkowcowe zapalenie nerek. Badanie ASO jest wskazane głównie u osób z objawami sugerującymi rozwój wyżej wymienionych powikłań, w celu potwierdzenia ich popaciorkowcowej etiologii i różnicowania z innymi chorobami nerek, serca czy OUN, które mogą objawiać się w podobny sposób.

1. Charakterystyka odczynu antystreptolizynowego (ASO) Badanie ASO to poszukiwanie i oznaczanie we krwi chorego przeciwciał produkowanych przez jego układ odpornościowy w odpowiedzi na dostanie się do organizmu paciorkowców. Przeciwciała te, jak sama nazwa wskazuje, skierowane są przeciwko pozakomórkowemu antygenowi paciorkowca - streptolizynie O. Substancja ta, to enzym wytwarzany przez paciorkowce. Streptolizyna odpowiada za zdolność paciorkowców do hemolizy, czyli do niszczenia krwinek czerwonych, znajdujących się w pożywce, na której hoduje się te bakterie. Pożywka ta zawiera agar z krwinkami barana i ma kolor czerwony. Gdy posieje się na niej paciorkowce, niszczą one krwinki baranie, co prowadzi do zmiany barwy podłoża, na zieloną - w przypadku paciorkowców α-hemolizujących lub całkowicie przezroczystą - w przypadku groźniejszych i odpowiedzialnych za większość chorób paciorkowców β-hemolizujących. Streptolizyna O jest substancją immunogenną, tzn. ma zdolność pobudzania układu immunologicznego do produkcji przeciwciał przeciw niej. To właśnie miano tych przeciwciał oznaczane jest w badaniu ASO i wykorzystywane jako wskaźnik świeżego lub przebytego zakażenia tymi bakteriami. 2. Normy dla ASO oraz znaczenie podwyższonych wartości ASO Prawidłowy poziom ASO we krwi wynosi od 10 do 200 IU/ml. Za podwyższone wartości uznaje się poziomy ASO przekraczające 250 IU/ml u dorosłych oraz 333 UI/ ml u dzieci powyżej 5 lat. Badanie poziomu ASO zalecane jest głównie u osób, u których występują objawy sugerujące rozwój groźnych powikłań zakażenia paciorkowcami. Należą do nich: gorączka reumatyczna, która, oprócz gorączki, charakteryzuje się zapaleniem serca, zapaleniem stawów oraz objawami neurologicznymi w postaci pląsawicy (zmiany w stawach są zazwyczaj odwracalne, natomiast choroba może pozostawiać po sobie trwałe uszkodzenia zastawek serca, czyli prowadzić do rozwoju nabytej wady serca); ostre paciorkowcowe zapalenie kłębuszków nerkowych, będące zazwyczaj następstwem zakażeń skóry lub gardła przez paciorkowce i objawiające się obrzękami, zwłaszcza na twarzy, rozwojem nadciśnienia tętniczego oraz oddawaniem ciemnego moczu z powodu zawartości w nim krwinek czerwonych (tzw. hematuria). Pomiar miana przeciwciał antystreptolizynowych w tym przypadku pomaga zdiagnozować powyższe powikłania, zaklasyfikować je jako popaciorkowcowe, zróżnicować od innych, podobnie przebiegających schorzeń i wprowadzić odpowiednie leczenie. Przeciwciała ASO produkowane są zazwyczaj w okresie od tygodnia do miesiąca, od wystąpienia zakażenia paciorkowcem. Szczytowy poziom ASO pojawia się w ok. 4 do 6 tygodni od zakażenia, po czym następuje jego spadek. Badanie poziomu ASO zazwyczaj przeprowadza się kilkakrotnie, w celu obserwacji ewolucji miana przeciwciał w czasie. Jeżeli w kolejnych badaniach poziom przeciwciał antystreptolizynowych narasta, jest to pewne potwierdzenie przebycia zakażenia paciorkowcem β-hemolizującym grupy A. Zmiany poziomu ASO w czasie mogą też służyć monitorowaniu skuteczności leczenia zakażenia paciorkowcem. Należy pamiętać, że na podstawie zbadania poziomu ASO nie można przewidzieć, czy wystąpią powikłania po infekcji paciorkowcem, czy też nie, a także określić rodzaju i stopnia nasilenia choroby.